درد دندان عصب کشی شده، کابوسی آشنا برای بسیاری از کسانی است که گذر از تجربه تلخ عصب‌کشی را پشت سر گذاشته‌اند. گویی رهایی از شر عفونت و التهاب، با رنج و عذاب جدیدی همراه می‌شود. ضربان‌های خفیف یا دردهای تیز، آرامش را از بین می‌برند و خاطرات ناخوشایند درمان را دوباره زنده می‌کنند. اما این درد طاقت‌فرسا از کجا نشأت می‌گیرد و چه راه‌هایی برای تسکین آن وجود دارد؟
در این مقاله از زنتوس به صورت مفصل به سوالات زیر پاسخ می دهیم:
- عصب دندان به چه شکل است؟
- چرا عصب دندان را خارج می‌کنند؟
- چگونه دندانپزشکان دندان را عصب کشی می کنند؟
- اتفاقی که برای دندان بعد از عصب‌کشی می‌افتد؟
- علت دردناک شدن دندان بعد از عصب کشی
- علائم خطرناک درد دندان عصب کشی شده
- مراقبتهای بعد از عصب کشی دندان
- درمان خانگی درد لثه و درد دندان بعد از عصب کشی
عصب دندان به چه شکل است؟
عصب دندان شبیه چه چیزی است؟ هر دندان نه تنها از بافت استخوانی تشکیل شده است؛ بلکه در کانال ریشه، پالپی قرار دارد که حاوی دسته ای از انتهای عصبی و رگ های خونی است. هنگامی که عصب تحریک شود، درد تیز و غیر قابل تحملی ایجاد می شود. برای اینکه بفهمید چرا ناراحتی رخ می دهد، می توانید عکس عصب دندان، ساختار و عملکرد آن را مطالعه کنید.
وظایف عصب دندان
- حسگری: با ایجاد فرآیند پاتولوژیک، آسیب بافتی، درد رخ می دهد.
- تغذیه ای: پالپ بافت های سخت و نرم دندان را تغذیه می کند.
- ایمنی: عملکردهای محافظتی را انجام می دهد.
- انتهاي عصبي: در معدنی سازی عاج و مینای دندان نقش دارند.
برداشتن عصب در دندانپزشکی به معنای برداشتن پالپ است. در عکس، عصب دندان را مشاهده می کنید. این شبکه عصبی-عروقی که ساختار پیچیده ای دارد در داخل تاج و ریشه دندان قرار دارد. پالپ به محرک های سرد و گرم واکنش نشان می دهد و از نفوذ میکروارگانیسم های بیماری زا جلوگیری می کند.
چرا عصب دندان را خارج می‌کنند؟
مهمترین دلیل برای برداشتن عصب دندان، (التهاب پالپ) است. این بیماری در اثر رسیدگی نکردن به حفره‌های دندانی ایجاد می‌شود. مینای تخریب‌شده منجر به ایجاد حفره می‌شود، عصب در معرض خطر قرار می‌گیرد، تحت تاثیر عوامل خارجی مختلف قرار می‌گیرد و در نهایت منجر به درد می‌شود.
برداشتن کامل عصب دندان در موارد زیر ضروری است
- پیشرفت (بیماری لثه)
- وجود ضایعات عمیق پوسیدگی
- تخریب تاج دندان به دلیل آسیب مکانیکی
- گسترش عفونت از طریق راس ریشه
- نیاز به قرار دادن روکش روی دندان به شدت آسیب دیده
- درد دندان شدید و طولانی مدت
چگونه دندانپزشکان دندان را عصب کشی می کنند؟
برخلاف گذشته که از آرسنیک برای خارج کردن عصب استفاده می‌شد و این روش زمان‌بر، خطرناک و دردناک بود، روش‌های درمانی اندودنتیک (عصب‌کشی) مدرن، خارج کردن پالپ را کاملا بدون درد انجام می‌دهند. پزشک شما قبل از شروع فرایند، نحوه‌ی خارج کردن عصب را برایتان توضیح می‌دهد تا بدانید که قرار نیست درد شدیدی را تجربه کنید.
مراحل خارج کردن عصب دندان به شرح زیر است:
- معاینه و عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس: با استفاده از عکس، دندانپزشک می‌تواند شکل عصب، طول آن، وجود انشعابات ریشه و عمق لازم برای پر کردن را مشاهده کند.
- بی‌حسی موضعی: برای اینکه در طول درمان احساس درد نداشته باشید، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
- برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده برای دسترسی به پالپ
- خارج کردن پالپ
- پر کردن کانال‌های ریشه و دندان بعد از خارج کردن عصب: گاهی ممکن است برای اطمینان از عدم بروز عوارض، دندانپزشک ابتدا از یک پرکننده‌ی موقت استفاده کند. در صورت عدم وجود مشکل، طی چند روز پرکننده‌ی دائمی قرار داده می‌شود.
- عکس‌برداری مجدد با اشعه‌ی ایکس برای بررسی نتیجه‌ی درمان
در صورت عدم بروز عوارض، خارج کردن عصب دندان حدود یک ساعت طول می‌کشد. بسیاری از بیماران اعتقاد دارند که خارج کردن عصب دندان دردناک است، اما اینطور نیست. دندانپزشکی مدرن همه‌ی تجهیزات لازم را برای انجام این فرایند به راحت‌ترین شکل ممکن در اختیار دارد.
اتفاقی که برای دندان بعد از عصب‌کشی می‌افتد؟
اینکه درک کنیم عصب چگونه از دندان خارج می‌شود و چنین مداخله‌ای چه عوارضی می‌تواند داشته باشد، ضروری است.
بعد از خارج کردن عصب، خونرسانی و معدنی سازی دندان متوقف می‌شود. به همین دلیل، این عنصر از دندان را اغلب «دندان مرده» می‌نامند. مینای دندان کدر شده و تیره‌تر به نظر می‌رسد؛ همچنین نبود درپوش محفظه پالپ، منجر به لب‌پر شدن یا آسیب دیواره دندان می‌شود. در صورتی که قسمتی از عصب باقی بماند، تخریب دندان کندتر صورت می‌گیرد.
با این حال، گاهی عصب کشی کردن دندان ضروری است. این کار به منظور رفع درد شدید دندان و اجتناب از کاشت ایمپلنت انجام می‌شود. حتی دندان‌های «مرده» هم می‌توانند در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان مناسب، دوام بیاورند. تکنیک‌ها و مواد مدرن به جلوگیری از لکه‌دار شدن مینای دندان و سایر عواقب منفی کمک می‌کنند. در صورت تخریب قابل توجه بافت دندان، بهتر است دندان بدون پالپ را با روکش ترمیم کنید.
برای اینکه طول عمر دندان‌هایتان را افزایش دهید، باید مصرف نوشیدنی‌های گازدار شیرین، آبمیوه‌های مرکبات و غذاهایی که برای دندان‌ها سفت هستند را کنار بگذارید. همچنین باید بیشتر غذاهای حاوی آهن، کلسیم و فسفر مصرف کنید. از خمیر دندان سفیدکننده استفاده نکنید و بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت کنید.
علت دردناک شدن دندان بعد از عصب کشی
اگر یک دندان بعد از مدتی یا حتی بلافاصله بعد از درمان ریشه دچار درد شود، درک ماهیت باکتری عامل درد و روند عفونت بسیار مهم است.
۱. بیدار شدن باکتری‌ها:
یکی از دلایل احتمالی این است که باکتری‌ها در شرایط بسیار سخت، یعنی بدون اکسیژن و مواد مغذی کافی (مثلاً جایی در یک حفره کوچک داخل کانال درمان‌شده) زنده می‌مانند. در زمان و شرایط مناسب، این باکتری‌ها «بیدار شده» و دوباره شروع به رشد می‌کنند که منجر به عفونت، درد، تورم و حساسیت می‌شود.
به غیر از این، کانال ریشه نیز می‌تواند در صورتی که مواد ترمیمی و پرکننده نشتی داشته باشد، دوباره عفونی شود. به همین دلیل، بسیار مهم است که دندان‌های تحت درمان ریشه با روکش‌های بسیار دقیق به طور کامل پوشانده شوند.
۲. تحریک بافت‌های پریودنتال (بافت‌های اطراف دندان):
اگر درد شدید باشد، ممکن است به این معنی باشد که در بافت‌های پریودنتال که اعصاب دندان با موفقیت از آن خارج شده‌اند، دچار عوارض جانبی شده‌اید. دیگر از خود دندان دردی احساس نمی‌کنید، بلکه درد ناشی از این بافت‌ها است.
درد دندان به دلیل التهاب موجود در لیگامان‌های پریودنتال (بافت نگه دارنده دندان) در اطراف نوک ریشه دندان عفونی ایجاد می‌شود. همچنین افزایش جریان خون در هنگام تلاش بافت‌های پریودنتال برای بهبودی، دلیلی دیگر برای احساس درد و حساسیت دندان است.
۳. آبسه (چرک):
این زمانی اتفاق می‌افتد که نوک ریشه به دلیل عفونت استخوانی ناشی از باکتری، مایع و چرک جمع می‌کند و یک آبسه جدید تشکیل می‌دهد. این باکتری‌ها در هر مرحله از درمان ریشه مجبور می‌شوند فراتر از نوک ریشه حرکت کرده و استخوان فک را عفونی کنند. این بدان معناست که بافت‌های اطراف ریشه دندان تحت فشارهای زیادی قرار می‌گیرند که باعث درد و گاهی اوقات تورم می‌شوند. بنابراین، بسیار مهم است که دندانپزشک قبل از ترمیم دندان اطمینان حاصل کند که عفونت به طور کامل از بین رفته است.
علل دیگر می‌تواند شامل هایپرآکلوزاسیون (بلندتر شدن بیش از حد دندان) باشد، یعنی زمانی که دندان تحت درمان بلندتر از حد لازم شده و در هنگام گاز زدن با دندان‌های مقابل برخورد می‌کند. باز هم، در هنگام انجام root canal بسیار مهم است که تمام مراحل را با احتیاط کامل انجام دهید. در نهایت، ممکن است این یک «درد سایه» باشد که احساس کردن آن طبیعی است و طی چند روز به طور خود به خود از بین می‌رود.
همانطور که می‌بینید، انجام عصب کشی دندان کار ساده‌ای نیست و نباید توسط هر کسی انجام شود. شما باید در انتخاب کسی که چنین عمل پیچیده‌ای را انجام می‌دهد بسیار دقت کنید تا عوارض را به حداقل برسانید یا به طور کامل از بین ببرید.
علائم خطرناک درد دندان عصب کشی شده
- درد کم یا زیاد نمی شود.
- دردی ضربان دار و تیز در اطراف دندان آسیب دیده، به خصوص در شب ظاهر می شود.
- لثه و گونه ها دچار تورم شده و بوی بد دهان وجود دارد.
اگر حداقل یکی از این علائم ظاهر شد، ضروری است که به طور اورژانسی به دندانپزشک مراجعه کرده و برای شناسایی علت ناراحتی معاینه شوید. این ممکن است ناشی از برداشتن ناقص عصب دندان، کانال های تمیز نشده به درستی یا واکنش آلرژیک به مواد پرکننده باشد.
در مورد درد ضربان دار دندان بیشتر بدانید
مراقبتهای بعد از عصب کشی دندان
- مصرف دارو:در صورت درد، از مسکن های تجویز شده استفاده کنید.
- غذا: ممکن است دندان به سرما و گرما حساس شود؛ چند ساعت صبر کنید، سپس غذاهای نرم و مایعات گرم میل کنید. از غذاهای سفت و جویدنی و اسیدی وتند تا چند روز خودداری کنید.
- بهداشت: تا 24 ساعت مسواک نزنید و نخ دندان نکشید. با آب ولرم و نمک غرغره کنید (3 بار در روز). از دهانشویه تا 7 روز استفاده نکنید.
- فعالیت: از فعالیت سنگین تا 24 ساعت خودداری کنید. سیگار و قلیان نکشید.
- موارد دیگر: از کمپرس یخ برای کاهش تورم استفاده کنید.
بعد از عصب کشی دندان چه بخوریم؟
- مصرف مایعات: نوشیدن آب ولرم و آبمیوه های طبیعی (بدون تفاله) مفید است.
- غذاهای نرم: ماست، پوره سیب زمینی، پوره کدو حلوایی، تخم مرغ پخته، کمپوت، ژله، بستنی و …
- غذاهای گرم: سوپ مرغ یا سبزیجات، فرنی، حلیم، آش رشته
درمان خانگی درد لثه و درد دندان بعد از عصب کشی
1. کمپرس یخ:
- یک کیسه یخ را در یک پارچه نازک بپیچید و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی گونه، در ناحیه ی دندان عصب کشی شده قرار دهید.
- این کار به کاهش التهاب و درد لثه کمک می کند.
- می توانید این کار را 3 تا 4 بار در روز تکرار کنید.
2. غرغره با آب نمک:
- یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید.
- دهان خود را به آرامی با این محلول غرغره کنید و سپس آن را بیرون بریزید.
- این کار به ضد عفونی کردن لثه و کاهش التهاب کمک می کند.
- می توانید این کار را 3 تا 4 بار در روز تکرار کنید.
3. زردچوبه:
- یک قاشق چای خوری پودر زردچوبه را با کمی آب مخلوط کنید تا خمیری ایجاد شود.
- خمیر را روی لثه ی دردناک خود قرار دهید و 10 تا 15 دقیقه صبر کنید.
- سپس دهان خود را با آب ولرم بشویید.
- زردچوبه خاصیت ضد التهابی دارد و می تواند به کاهش درد لثه کمک کند.
4. میخک:
- یک عدد میخک را در دهان خود قرار دهید و آن را بجوید.
میخک خاصیت ضد عفونی کننده و ضد درد دارد و می تواند به کاهش درد لثه کمک کند.
5. چای بابونه:
- یک فنجان چای بابونه دم کنید و بگذارید خنک شود.
- با استفاده از یک تکه پنبه، چای بابونه را روی لثه ی دردناک خود بمالید.
- چای بابونه خاصیت ضد التهابی دارد و می تواند به آرامش لثه کمک کند.
نتیجه گیری
در برخی از بیماران، درد ناشی از برداشتن عصب دندان برای مدت طولانی آزاردهنده است. با این حال، درک علت ناراحتی – درمان نادرست یا دلایل فیزیولوژیکی – بسیار مهم است.
در چنین مواقعی، ناراحتی با بستن محکم فک، جویدن غذای سفت و قرار گرفتن در معرض محرک های سرد یا گرم ایجاد می شود. برای از بین بردن ناراحتی، پزشک داروهای مسکن و محلول های شستشو تجویز می کند.
مراجعه به پزشک را به تعویق نیندازید و خوددرمانی نکنید. این می تواند منجر به التهاب حاد و از دست دادن دندان شود.
